سرمد.
[ س َ م َ ]
(ع ص، ق)

- همیشه و دایم.
پیوسته.
همیشه.
- شب دراز.

سرمدی.
[ س َ م َ ]
(ص نسبی)

- دائم و جاودان و ابدی و ربّانی و الهی.
ما لا اوّل له و لا آخر.
ازلی و ابدی.
- خدایی.
الهی.
منسوب به سرمد که صفت پروردگار است.

حيا در چشم است.
بيشتر، دروغگو و تهمت‏ــزنـنـده در غيابِ كسى، چون با او روياروى و مواجه شود، از افتراء و تهمت، خوددارى كند. نظير: چـشم كـه بـه چـشم افـتـد شَـرم كند.

 عِنْدَ ذِكْرِ الصَّالِحِينَ يَنْزِلُ الرَّحْمَةُ

 عِنْدَ ذِكْرِ الصَّالِحِينَ تَنْزِلُ الرَّحْمَةُ

چو بیند کسی  زَهر در کـامِ خـلق
  کیاش بگذرد آبِ نوشین به حلق ؟

شیخ بزرگوار شیراز در بوستان
رحمة الله علیه

فَمَا ذَا بَعْدَ الْحَقّ‏ِ إِلَّا الضَّلَالُ
در سورۀ یونس ع آیۀ 32

قُلْ
مَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ
أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَارَ
وَ
مَن يخُْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ
وَ
يخُْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىّ‏ِ
وَ
مَن يُدَبِّرُ الْأَمْرَ
فَسَيَقُولُونَ
اللهُ
فَقُلْ
أَ فَلَا تَتَّقُونَ(31)

فَذَالِكمُ‏ُ اللهُ
رَبُّكمُ‏ُ الحَْقُّ
" فَمَا ذَا بَعْدَ الْحَقّ‏ِ إِلَّا الضَّلَالُ "
فَأَنىَ‏ تُصْرَفُونَ(32)

مشركان را بگو:
كيست كه از آسمان و زمين به شما روزى میدهد؟
يا كيست كه گوش و چشمها عطا میكند؟
و كيست كه از مرده زنده
و از زنده مرده برمیانگيزد؟
و كيست كه فرمانش عالمِ آفرينش را منظم میدارد؟
پس خواهند گفت:
خداى يكتاست.
به آنها بگو:
پس چرا خدا ترس نمیشويد؟ (31)

چنين خداى قادر يكتايى به حقيقت پروردگار شماست
" و بعد از حق و حقيقت چه باشد غير گمراهى؟ "
پس به كجا میبرندتان؟ (32)

شافت.
[ ف َ ]
(ع اِ)

شافة.
اصل و بیخ،
یقال:
« استأصل الله شافته »;
یعنی ببُرَد اصل و بیخ آن را خدای.
(منتهی الارب)

امید به فضلِ الاه و اقبالِ پادشاه چنانکه عن قریب سورتِ ظَفَر نازل شود ... و دفعِ آفت و «استیصالِ شافَتِ» ایشان حاصل گردد.
(المضاف الی بدایع الازمان).
المضاف الي بدايع الزمان في وقايع كرمان
نويسنده: حميدالدين احمد بن حامد كرماني

... كاغ كاغ و نعرۀ زاغِ سیاه
دائماً باشد به دنیا عُمر خواه

همچو ابلیس، از خدای پاكِ فرد
تا قیامت عمرِ تن درخواست كرد

گفت: اَنظِرنی إلی یومِ الجَزاء
كاشكی گفتی كه: تُب یا ربّنا

زندگی بی دوست، جان فرسودن ست
مرگِ حاضر، غائب از حقّ بودن ست

عُمر و مرگ، این هر دو، با حقّ خوش بُوَد
بی خدا، آبِ حیات آتش بود

این هم از تأثیر لعنت بود، كاو
در چنان حضرت همی شد، عُمر جو

از خدا، غیرِ خدا را خواستن
ظنّ افزونی ست، كُلّی كاستَن

خاصّه عُمری، غرق در بیگانگی
در حضورِ شیر، روبه شانِگی

عمر بیشم ده، كه تا پستر رَوَم
مُهلَم افزون دِه كه تا كمتر شوم

تا كه لعنت را نشانه او شود
بَد كسی باشد، كه لعنت جو بود

عمرِ خوش، در قُرب، جان پروردن ست
عُمرِ زاغ، از بهر سرگین خوردن ست

عمر بیشم ده، كه تا گُه میخورم
دائم اینم ده، كه بس بَد گوهرم

گر نه گُه خوار ست آن گنده دهان
گویدی: كز زاغیم  تو وارَهان ...

***

مثنوی معنوی
دفتر 5

مَناف.
[ م َ ]
(ع اِ)

(از «ن و ف»)
جای بالا رفتن:
جبل عالی المناف; ای المرتقی.
(از اقرب الموارد)
(از المنجد).

مناف.
[ م َ ]
(اِخ)

نام بتی.
(منتهی الارب)
(آنندراج)
(ناظم الاطباء)
(از اقرب الموارد)
(از محیط المحیط)
نام بتی بوده است در جاهلیت.
(از معجم البلدان).

مناف.
[ م َ ]
(اِخ)

عبد ... پدر هاشم است و عبدالشمس.
(منتهی الارب)
(از ناظم الاطباء).
پدر هاشم است و نسبت بدان مَنافیّ است.
(از اقرب الموارد).
رجوع به عبدمناف و منافی شود.

عبدُمناف.
[ ع َ دُ م َ ]
(اِخ)
ابن قصی بن کلاب از قریش از عدنان است و بنی عبدمناف از اشراف طایفۀ قریش بودند ...

ترجمان الاسرار.
[ ت َ ج ُ نُل اَ ]
(اِخ)

لقب حافظ، خواجه شمس الدین محمد شیرازی شاعر معروف ایران.
(یادداشت بخط مرحوم دهخدا).
رجوع به حافظ شیرازی شود.

سیَّما.
[ سی ی َ ]
(ع ق مرکب)

خاصه و خاص.
لاسیَّما.
مخصوصاً.
علی الخصوص.
بویژه.