خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ

تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ

وَ قَدْ كانُوا

يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ

وَ هُمْ سالِمُونَ (43)

القلم

********************

إِنَّ الَّذينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ

سَـــيَنالُـــهُمْ

غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ

وَ

ذِلَّةٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا

وَ

كَذلِكَ نَجْزِي الْمُفْتَرينَ (152)

الأعراف

********************

لِلَّذينَ أَحْسَنُوا

الْحُسْنى‏ وَ زِيادَةٌ

وَ لا يَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ

أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ

هُمْ فيها خالِدُونَ (26)

وَ الَّذينَ كَسَبُوا السَّيِّئاتِ

جَزاءُ سَيِّئَةٍ بِمِثْلِها

وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ

ما لَهُمْ مِنَ اللهِ مِنْ عاصِمٍ

كَأَنَّما

أُغْشِيَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اللَّيْلِ مُظْلِماً

أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ

هُمْ فيها خالِدُونَ (27)

یونس علیه السّلام

********************

خاشِعَةً أَبْصارُهُمْ

تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ

ذلِكَ الْيَوْمُ

الَّذي كانُوا يُوعَدُونَ (44)

المعارج

********************

كلمۀ " ذلّت " مصدرى است كه براى نوع ساخته شده و كلمه" ذُلّ " به ضمّه بطورى كه راغب گفته، به معناى ذلّتى است كه از قهر و غلبه ناشى شود، و با كسرۀ ذال، به معناى ذلّتى است كه از ناحيۀ تعصّب و تكبّر ناشى گردد.

و معناى عمومى آن (كه هم در ذُلّ - به ضمّه - هست و هم در ذِلّ - به كسره - و هم در بناى نوع - و هم در ساير مشتقّات) عبارت است از انكسار و رام شدن در برابر خصم، و در مقابل آن مادۀ " عزّ " است، كه به معناى رام نشدن و نپذيرفتن تأثير طرف مقابل است.