مزارشریف.
[ م َ رِ ش َ ]
(اِخ)

شهری در افغانستان مرکز ریاست ترکستان افغانستان پانزده کیلومتری مشرق بلخ سکنۀ آن ٧٥٠٠٠ تن دارای صنایع است.
اهمیت این شهر بخاطر مقبره ای است که بزعم مردم آن سامان از امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. این مرقد را سلطان علی میرزا در آغاز قرن نهم هجری (٨٠٢ ه.ق. ١٤٢٠ م.) بنا کرد.
میرخواند مؤلف روضةالصفا دربارۀ این مرقد چنین مینویسد:
درشهور سنه خمس و ثمانین و ثمان مأئه. (٨٨٥ ه.ق.) که میرزا بایقرا در بلخ بود شمس الدین محمد از فرزندان بایزید بسطامی به بلخ رفت و کتابی تاریخی که در زمان سلطان سنجر تصنیف شده بود نشان داد در آن کتاب نوشته بود که مرقد علی بن ابیطالب (ع) در خواجه خیران در فلان موضع است میرزا بایقرا سادات و اعیان و قضات را جمع کرد و بدان دهکده که در سه فرسخی بلخ است رفتند در آنجا گنبدی بود و قبری داشت آن قبر را بکندند لوحی از سنگ سفید پیدا شد که برآن نوشته بود «هذا قبر أسد الله أخ رسول الله علی ولی الله» میرزا بایقرا قاصدی به هرات فرستاد. خاقان منصور بفرمود قبه ای در کمال ارتفاع بر آن قبر بنیاد کردند و در اطراف آن ایوانها و بیوتات ساختند و قریۀ خواجه خیران از کثرت عمارت و زراعت صفت مصر گرفت ....
(بریتانیکا. سرزمینهای خلافت شرقی ص ٤٤٩. خواندمیر جزء سوم ص ٢٣٨. اعلام المنجد).