الْإِمَامُ بَعْدَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع ابْنُهُ

أَبُو مُحَمَّدٍ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ زَيْنُ الْعَابِدِينَ ع

وَ كَانَ يُكَنَّى أَيْضاً بِأَبِي الْحَسَنِ

وَ أُمُّهُ «شَاهْ‏ زَنَانُ» بِنْتُ يَزْدَجَرْدَ بْنِ شَهْرِيَارَ كِسْرَى

وَ يُقَالُ إِنَّ اسْمَهَا شَهْرَبَانُو

وَ كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع وَلَّى حُرَيْثَ بْنَ جَابِرٍ

جَانِباً مِنَ الْمَشْرِقِ

فَبَعَثَ إِلَيْهِ بِنْتَيْ يَزْدَجَرْدَ بْنِ شَهْرِيَارَ

فَنَحَلَ ابْنَهُ الْحُسَيْنَ ع شَاهْ‏ زَنَانَ مِنْهُمَا

فَأَوْلَدَهَا زَيْنَ الْعَابِدِينَ ع

وَ نَحَلَ الْأُخْرَى مُحَمَّدَ بْنَ أَبِي بَكْرٍ

فَوَلَدَتْ لَهُ الْقَاسِمَ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ

فَهُمَا ابْنَا خَالَةٍ

وَ كَانَ مَوْلِدُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع بِالْمَدِينَةِ

سَنَةَ ثَمَانٍ وَ ثَلَاثِينَ مِنَ الْهِجْرَةِ

فَبَقِيَ مَعَ جَدِّهِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع سَنَتَيْنِ

وَ مَعَ عَمِّهِ الْحَسَنِ ع اثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً

وَ مَعَ أَبِيهِ الْحُسَيْنِ ع ثَلَاثاً وَ عِشْرِينَ سَنَةً

وَ بَعْدَ أَبِيهِ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً

وَ تُوُفِّيَ بِالْمَدِينَةِ

سَنَةَ خَمْسٍ وَ تِسْعِينَ مِنَ الْهِجْرَةِ

وَ لَهُ يَوْمَئِذٍ سَبْعٌ وَ خَمْسُونَ سَنَةً

وَ كَانَ إِمَامَتُهُ أَرْبَعاً وَ ثَلَاثِينَ سَنَةً

وَ دُفِنَ بِالْبَقِيعِ

مَعَ عَمِّهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع

کتاب الإرشاد شیخ مفید (ره) قرن 5 ه.ق.

شهربانو. [ ش َ ] (اِ مرکب)
ملکه.
بانوی شهر.
(یادداشت مؤلف)

به شوهر بود بانو را یکی شاه
بزرگ و ناموَر در کشورِ ماه

به پیری باروَر شد «شهربانو»
تو گفتی در صدف افتاد لؤلو
(ویس و رامین)

شهربانو. [ ش َ ] (اِخ)
شهربانویه.
مشهور آن است که وی دختر یزدگرد پادشاه ایران بوده است و در خلافت عُمَر اسیر شد و به نکاح امام حسین (ع) درآمد و امام زین العابدین (ع) از او متولّد شد. نامهایی دیگر نیز بدو داده اند از جمله «شاه زنان».
رجوع شود به بحثی در بارۀ شهربانو (فصلی از کتاب چراغ روشنی در دنیای تاریک)

نالش بکر خاطرم ز قضا ست
گلۀ «شهربانو» از عمر ست
خاقانی

یعنی که نقاب «شهربانو»
فاروق عجم ستان گشاید
خاقانی

لیکن تتبّعات اخیر نشان داده است که این شهرت را اصلی نیست و یزدگرد را دختری بنام شهربانو نبوده است.
برای اطلاع بر مآخذ داستان شهربانو رجوع به ربیع الابرار زمخشری و قابوس نامه و مجمل التواریخ شود.

شهربانویه. [ ش َ ی َ ] (اِخ)
نامی از نامهای زنان ایرانی.
(یادداشت مؤلف ).

|| دختر یزدگرد و مادر حضرت زین العابدین (ع).
(انجمن آرا) (آنندراج)

و مادرش [ زین العابدین (ع) ] شهربانویه بنت یزدجرد الفارسی، و فخر حسینیان بر حسنیان از این است که جدّۀ ایشان شهربانویه بوده ست.
(فارسنامۀ ابن البلخی).

و مادر او [ زین العابدین (ع ) ] شهربانویه بنت یزدجرد بن ملک.
(تاریخ قمّ).

رجوع به شهربانو و مزدیسنا شود.

شهربانوارم. [ ش َ اِ رَ ] (اِخ)
خواهر گیو، دختر گودرز، زن رستم.
(ناظم الاطباء)

سپردم به رستم همی خواهرم
شه بانوان شهربانوارم
فردوسی

شاه زنان. [ هِ زَ ] (اِخ)
لقب شهربانو دخت یزدگرد همسر امام حسین بن علی علیه السّلام و مادر حضرت زین العابدین سجّاد (ع).
(یادداشت مؤلف).