ابن هِشام
(708 - 761 ه.ق. 1309 - 1360 م.)
عبد الله بن يوسف بن أحمد بن عبد الله ابن يوسف،
أبو محمد،
جمال الدين،
ابن هشام :
من أئمة العربية.
مولده و وفاته بمصر.
قال ابن خلدون :
ما زلنا و نحن بالمغرب نسمع أنه ظهر بمصر عالم بالعربية يقال له ابن هشام أنحى من «سيبويه».
من تصانيفه
«مغني اللبيب عن كتب الأعاريب - ط»
و «عمدة الطالب في تحقيق تصريف ابن الحاجب» مجلدان،
و «رفع الخصاصة عن قراء الخلاصة» أربع مجلدات،
و «الجامع الصغير- خ» نحو،
و «الجامع الكبير» نحو،
و «شذور الذهب - ط»
و «الإعراب عن قواعد الإعراب - ط»
و «قطر الندى - ط»
و «التذكرة» خمسة عشر جزءا،
و «التحصيل و التفصيل لكتاب التذييل» كبير،
و «أوضح المسالك إلى ألفية ابن مالك - ط»
و «نزهة الطرف في علم الصرف»
و «موقد الأذهان - ط» في الألغاز النحوية.

ابن هِشام جمال الدین ابومحمد عبدالله بن یوسف بن احمد بن عبدالله بن هشام المصری الانصاری الحنبلی، معروف به ابن هشام نحوی. مولد او بقاهره به سال ٧٠٨ ه.ق. او نزد تاج تبریزی و تاج فاکهانی و علی بن حیان و شهاب عبداللطیف بن المرحل و ابوحیان علوم مختلفه فراگرفت و پنج سال پیش از مرگ از مذهب شافعی بحنبلی بگشت و تدریس مدرسۀ حنابله به او گذاشتند. و نیز در قبۀ منصوریه درس تفسیر می گفت. و ابن خلدون که معاصر او بوده گوید که ما در مغرب میـشنیدیم که به مصر عالم عربیتی ظهور کرده موسوم به ابن هشام که بر «سیبویه» در نحو پیشی دارد. او راست :
کتاب مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب و این کتاب سالها در شرق و غرب کتاب درس طلاب عربیت بود
و کتاب شذورالذهب فی معرفة کلام العرب.
کتاب الاغراب فی قواعد الاعراب.
موقد الاذهان و موقظ الوسنان.
کتاب الالغاز.
کتاب الروضة الادبیة و آن شرح شواهد لمع ابن جنّی است.
قطر النّدا و بل الصدا.
کتاب جامع الصغیر فی النحو.
اعتراض الشرط علی الشرط.
فوح الشذا فی مسئلة کذا.
شرح القصیدة اللغزیه.
اوضح المسالک که بغلط به نام توضیح معروف شده است در شرح الفیۀ ابن مالک.
شرح قصیدۀ بانت سعاد.
شوارد الملح و موارد المنح.
مختصر الانتصاف من الکشاف.
رساله ای در نصب بعض کلمات.
رساله ای راجع به منادی در نه آیه از آیات قرآن و رسائل دیگر که با کتاب الاشباه و النظائر سیوطی به طبع رسیده است.
وفات او بقاهره در سال ٧٦١ ه.ق. بوده است.